Saiffudin Saif ရေးတယ်။
ဘာသာပြန်ဆောင်းပါး
Border News Agency
ဒါကာ၊ ဇွန် ၂၈။
တရုတ်နိုင်ငံမှဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကိုက မ်းလှမ်းထားတဲ့ချေးငွေအမေရိကန်ဒေါ် လာလေးဒသမသုညခြောက်ဘီလီယံအ ပေါ် ကာလသတ်မှတ်ချက်၊ငွေကြေးရွေးချယ်မှုနဲ့အတိုးနှုနျးတှအေပေါျ နှစျဘကျကွား သဘောတူညီခကြျမရဘဲ ကွနျ့ကွာမှုတှရှေိနတေယျလို့ဘငျ်ဂလားဒေရှ်စီးပွားရေးဆက်ဆံမှုဌာန(Econo mic Relations Division- ERD)တာဝန် ရှိသူတွေက ဆိုကြပါတယ်။
တရုတ်ရဲ့ ကြွေးမြီပုံသေသတ်မှတ်ချက်အား ပြောင်းလဲရန်ကြိုးစားမှု
ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်နှစ်ကာလအတွင်း တရုတ်နိုင်ငံမှကြွေးမြီပုံသေအတိုးနှုန်းသတ် မှတ်ချက်အတွက် ဒေါ်လာကိုအခြေခံကာ ပုံသေသတ်မှတ်မှုပုံစံမှအခြားပုံစံသတ်မှတ်မှုပုံစံသို့ပြောင်းလဲရနျပွောဆိုခဲ့ရာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ့နဲ့ကွှေးမွီကိစ်စရပ်အပေါ်ဆွေးနွေးချက်မှာ ရှေ့ဆက်မတိုးနိုင်ဖြစ်နေခဲ့ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။
တရုတ်မှ “ကြွေးမြီအတိုးနှုန်းအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာကို အခြေခံကာ ပုံသေနှုန်းထားသတ်မှတ်ထားရာ” မှာ “(၁)ဒေါ်လာရဲ့ဈေးကွက်ပေါက်ဈေးကို အခြေခံပြီးပုံသေနှုန်းထားသတ်မှတ်ရန်”၊(၂)”ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အနေနဲ့တရုတ်ရန်မင်ဘီငွေကြေး(ယွန်/Yuan)နဲ့ယူရန်” ကမ်းလှမ်းခဲ့တာလို့ ဆိုပါတယ်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အာဏာပိုင်တွေဟာအဓိကချေးငွေတွေထဲမှချေးငွေအမျိုးအ စားတခုခု ဇွန်လ ၃၀ ရက်နေ့မတိုင်မီရနိုင်ရင်ကောင်းမယ်လို့ မျှော်လင့်ခဲ့ပေမယ့် ဇူလိုင်လ ၁ ရက်နေ့ထိ ဖြစ်မလာနိုင်
ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။
ဘင်္ဂလားဒေရှ်နဲ့တရုတ်ပူးတွဲစီးပွားရေးကော်မရှင်(Jiont Economic Commission)အစည်းအဝေးမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က ကြွေးမြီရဲ့ကာလသတ်မှာတ်ချက်ကို သဘောမတူခဲ့ပါ။
အဲဒီလိုရှေ့မတိုးနိုင်ခဲ့တဲ့အသိသာဆုံး အချက်မှာ “တရုတ်ရင်းနှီးမြုပ်နှံသူတွေကိုယ်တိုင် စီမံကိန်းရေးဆွဲထားတဲ့ စစ်တကောင်းရှိတရုတ်စီးပွားရေးနဲ့စက်မှုဇုန်ဆိုင်ရာအခြေခံအဆောက်အအုံထောက်ပံ့စီမံကိန်းတွေ” ရပ်တန့်နေတာဖြစ်ပါတယ်။
ဒေါက်တာယူနွတ်ဦးဆောင်တဲ့ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကြားဖြတ်အစိုးရမှစီမံကိန်းနဲ့ပတ် သက်လို့ အလေးထားခဲ့ပြီး ဧပြီလကတာကာငွေလေးထောင့်ခြောက်ဆယ်ငါးကုဋေတန်ကြေးရှိတဲ့ အစီအစဉ်အ ပေါ် ပြန်ပြင်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
တကယ်လို့ချေးငွေအစီအစဉ်အထ မြောက်လာရင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်းနှစ်ရာ့ငါးဆယ်တန် ကုန်စည်ကူး သန်းရောင်းဝယ်ဖို့အတွက် ဖောက်လုပ်မယ့်တူးမြောင်းသစ်စီမံကိန်းခြောက်ခု
မှာ ဖြစ်လာနိုင်စရာရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
အဲဒီစီမံကိန်းမှာ နှစ်နှစ်အတွင်း အကော င်အထည်ဖော်မယ့်အစီအစဉ်တွေလည်း ပါဝင်နေပါတယ်။
ရှေ့ဆက်မတိုးနိုင်ခဲ့တာမို့ တူးမြောင်းသစ်စီမံကိန်းခြောက်ခုလည်း ရပ်တန့်နေပါတယ်။
တရုတ်မှဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကို ဒေါ် လာလ က်ရှိပေါက်ဈေးနဲ့အတိုးနှုန်းပုံသေသ တ်မှတ်ချက်ကို လက်မခံရင်ယွန်ငွေနဲ့ ချေးငွေရယူပြီး အတိုးနှုန်းသတ်မှတ်ချက်ကို နှစ်ရာခိုင်နှုန်းမှသုံးရာခိုင်နှုန်း သို့မဟုတ် သုံးဒသမငါးရာခိုင်နှုန်းအ ဖြစ် သတ်မှတ်ကမ်းလှမ်း အဆိုပြုထားပါတယ်။
အဲဒီကမ်းလှမ်းချက်က ဘင်္ဂလားဒေရှ့်အတွက် အတိုးဝန်ထုတ်ပိမှုကိုဖြစ်စေတယ်လို့ဘင်္ဂလားဒေရှ်စီးပွားရေးဆက်ဆံမှုဌာနတာဝန်ရှိသူတွေက ဆိုပါတယ် ။
ဒေါ်လာရဲ့လက်ရှိပေါက်ဈေးအရသာ သတ်မှတ်မယ်ဆိုရင်ကြွေးမြီအတိုးနှုန်းမှာ ခြောက်ရာခိုင်နှုန်းထိ တက်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က တရုတ်ယွန်ငွေနဲ့သာ ချေးငှါးရပါက အတိုးနှုန်းကို တစ်ရာ ခိုင်နှုန်းအတွင်းသာ သတ်မှတ်ထားဖို့လိုတယ်။
အဲဒီအပြင် ပြန်ဆပ်ချိန်ကာလကိုလည်း တရုတ်သတ်မှတ်ချက်ဖြစ်တဲ့တဆယ့်ငါးနှစ်ကို သဘောမတူဘဲ နှစ်သုံးဆယ်ထိ ထားလိုပါတယ်။
အကြံပေးအရာရှိယူနွတ်ဟာ တရုတ်ပြည်သို့မတ်လခရီးစဉ်၊တရုတ်ကုန်သွ ယ်စီးပွားဝန်ကြီးဝန်ဝမ်တောင်းရဲ့ ဇွန်လ ၁ ရက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ခရီးစဉ်မှာလည်း ကြွေးမြီပြန်ဆပ်ကာလနည်းတာကို ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ မျှော်လင့်ခဲ့ပါတယ်။
စီမံကိန်းတွေထဲမှ တခုခုပြေလည်နိုင်မယ်လို့ထင်ခဲ့ပေမယ့်လည်း ခရီးစဉ်တွေက ပြဿနာတွေကို မဖြေရှင်းနိုင်ခဲ့ဘူးလို့လည်း ဘင်္ဂလားဒေရှ်စီးပွားရေးဆက်ဆံမှုဌာနအရာရှိတွေက ဆိုကြပါတယ်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့တရုတ်ကြားမှာ စီမံကိန်းရှစ်ခုအတွက် ၂၀၁၆ခုနှစ်မှ ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း အမေရိကန်ခုနှစ်ဒသမကိုးနှစ်ဘီလီယံတန်ကြေးရှိတဲ့ ချေးငွေတွေယူဖို့ လက်မှတ်ထိုးထားကြပါတယ်။
၂၀၂၄ခုနှစ်၊ဇွန်လ ၃၀ ရက်နေ့ထိ တရုတ်ယွန်ငွေဆယ့်ခုနှစ်ဒသမငါးဘီလီယံနဲ့အမေရိကန်ဒေါ်လာခုနှစ်ဒသမငါးဘီလီယံကို တရုတ်ပေးထားတယ်လို့ ဘင်္ဂလားဒေရှ်စီးပွားရေးဆက်ဆံမှုဌာနအ ရာရှိတွေက ဆိုကြပါတယ်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့တရုတ်ကြားနောက်ဆုံးချေးငွေသဘောတူညီချက်မှာ ၂၀ ၂၃ ခုနှစ်၊မေလက ရာဂျ်ရှဟိဝါဆဒေသရေသန့်စင်သိုလှောင်ပေးဝေမှုစီမံကိန်း (the Rajshahi Wasa Surface Water Treatment Plant)အတွက် ဖြစ်ပါတယ်။
အဲဒီစီမံကိန်းက အမေရိကန်ဒေါ်လာနှစ်ရာ့ခုနှစ်ဆယ်ခြောက်ဒသမနှစ်ငါးသန်းကုန်ကျပါတယ်။
အဲဒီနောက်ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့တရုတ်ကြား ချေးငွေသဘောတူညီချက်တွေ မရှိတော့ပါ။
တရုတ်ကြွေးမြီတွေအပေါ်ရှေ့မဆက်နိုင်မှုကို မဖြေရှင်းရင် တရုတ်ရဲ့တခြားရံပုံငွေအထောက်အပံတွေဆက်ရဖို့ အ ခက်အခဲဖြစ်စေနိုင်မယ်ဟု ဆိုပါတယ်။
အဲဒီအခက်အခဲက လာမယ့်ဘဏ္ဍာနှစ်၊နှစ်နှစ်ကို သက်ရောက်မှုရှိပါမယ်။
အဲဒီဆွေးနွေးမှုတွေဖြစ်လာဖို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အားထုတ်မှုတွေ ရှိနေပါတယ်။
ဘင်္ဂလားဒေရှ်စီးပွားရေးဆက်ဆံမှုဌာနအတွင်းရေးမှူးဖြစ်သူ ရှရာရ်ကာဒါ ဆီဒစ်(Shahriar Kader Siddiky)က တရုတ်ချေးငွေနဲ့ပတ်သက်လို့ နှစ်နိုင်ငံစလုံးမှ အောက်ခြေလုပ်ငန်းအဖွဲ့တွေ ကြားမှာ ဆွေးနွေးမှုတွေပြုလုပ်နေတ ယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
သူက တရုတ်ရဲ့ဝယ်သူဦးစားပေးချေး ငွေသတ်မှတ်ချက်(Currency of the Chinese Preferential Buyer’s Credit) နဲ့အတိုးနှုန်းသတ်မှတ်ချက်ပြဿနာဟာ အောက်ခြေလုပ်ငန်းအဖွဲ့တွေကြား မှာ မြန်မြန်အဖြေရှာနိုင်ဖို့ မျှော်လင့်တ ယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရှိကမ္ဘာဘဏ်ရုံးခွဲအ ရာရှိဟောင်းဇာဟဒ်ဟူစိန်(Zahid Hussain) က ချေးငွေကိစ္စနဲ့ပတ်သက်လို့ နှစ်ဘက်စလုံးမှာ အကန့်အသတ်တွေ ရှိနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
အဲဒီအထဲမှာစီမံကိန်းအကောင်အထည်ဖော်ဖို့အတွက် အခြေခံသုံးသပ်ရင် တ ရုတ်ရဲ့ရောင်းသူ၊ဝယ်သူ ဦးစားပေးချေးငွေပုံစံက အကျိုးဖြစ်လာနိုင်စရာရှိတယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။
တချို့မီးရထားလမ်း၊လမ်းနဲ့စွမ်းအင်စတဲ့ စီမံကိန်းတွေမှာ လိုအပ်တဲ့ပစ္စည်းတွေကို တရုတ်ဆီကမှာယူတင်သွင်းနေရပြီး ချေးငွေအမျိုးအစားမှာလည်း စီးပွားရေးဆိုင်ရာအကြောင်းအကျိုးအ ရ တရုတ်မှသုံးရာခိုင်နှုန်းသို့မဟုတ်သုံးဒသမငါးရာခိုင်နှုန်းသတ်မှတ်ချက်နဲ့ ချေးငှားမယ့်ရန်မင်ဘီယွန်ငွေနဲ့အတူ တူဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
အဲဒီအတိုငျးသာလုပျမယျဆိုရငျဘငျ်ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားရမယ့်အချက်တွေကိုလည်း ဇာဟဒ်ဟူစိန် (Zahid Hussain)က ဆက်ပြီးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
“ကိုယ့်ရဲ့စီမံကိန်းမှာလိုအပ်တဲ့ပစွည်းတွေကိုဘယ်နိုင်ငံကဝယ်ရမှာလဲ။ပြီးရင် ချေးငွေရဲ့သက်တမ်းကဘယ်လော က်လဲဆိုတာတွေကို ဆန်းစစ်ထားရမှာပါ။တကယ်လို့ ကိုယ့်စီမံကိန်းအတွက် လိုအပ်တဲ့ပစ္စည်းတွေကို တရုတ်ကမှာယူရမယ်ဆိုရင်”တရုတ်ရဲ့ရောင်းသူဆို င်ရာချေးငွေစနစ် (Chinese supplier’s credit)က”အကောင်းဆုံးရွေးချယ်မှုပါပဲ။ဒါက တရုတ်ကြွေးမြီတွေကနိုင်ငံ ရေးအရ သို့မဟုတ် ကြိုတင်ချည်နှောင်ထားချက်တွေနဲ့အကျပ်တွေ့လာမယ်လို့တော့ မမြင်သင့်ပါဘူး။ကိုယ့်ဆောင်ရွ က်မယ့်စီမံကိန်းအတွက် စီးပွားရေးအ ကျိုးအမြတ်အချိုးအစားနဲ့စီမံကိန်းပြီး စီးဖို့လိုအပ်ပါတယ်။အခြေခံစဉ်းစားသင့်တယ်။ ကိုယ့်စီမံကိန်းကို ဘယ်လိုငွေအမျိုးအစားနဲ့မှလုပ်မယ်လို့စဉ်းစားတာထက်စာရင် စီမံကိန်းအတွက် လိုအ ပ်တဲ့ပစ္စည်းတွေ၊အခြားလိုအပ်ချက်တွေ ပြည်စုံ့နေရင်လည်း လုပ်လို့ရတာပဲလေ။” လို့ ဆိုပါတယ်။
စီမံကိန်းကိုးခုအတွက် ချေးငွေအမေရိကန်ဒေါ်လာလေးဘီလီယံ အတည်ပြုချက်ရဖို့ စောင့်ဆိုင်းနေပါတယ်။
ချေးငွေစနစ်ပုံစံတွေ
ဘင်္ဂလားဒေရှ်စီးပွားရေးဆက်ဆံမှုဌာနအဆိုအရ တရုတ်ချေးငွေတွေကို ခေါ င်းစဉ်စာရင်းဇယားနှစ်ခုအောက်သို့ ထ ည့်ထားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
အမေရိကန်ဒေါ်လာနဲ့သတ်မှတ်မယ်ဆိုရင် PBC လို့ခေါ်တဲ့ဝယ်သူဦးစားပေးချေးငွေ (Preferential Buyer’s Credit) စနစ်နဲ့ချေးယူမှာဖြစ်သလို ယွန်ငွေနဲ့ သ တ်မှတ်မယ်ဆိုရင်GCL လို့ခေါ်တဲ့အစိုးရအတိုးနှုန်းသက်သာချေးငွေ (Government Concessional Loan) စနစ်နဲ့ချေးယူဖို့ စီစဉ်ထားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
၂၀၂၃ ခုနှစျနှောငျးပိုငျးမှာ တရုတျနိုငျငံ ပို့ကုနျ၊သှငျးကုနျဆိုငျရာဘဏ်ဍဝယ်သူဦး စားပေးချေးငွေ PBC ရဲ့ပုံသေအတိုးနှုန်းကို ဒေါ်လာဈေးကွက်ပေါက်ဈေးအတိုင်းသတ်မှတ်ဖို့ အဆိုပြုထားပါတ ယ်။
လက်ရှိ စတော့ဈေးကွက်ရဲ့ SOFR ( Secured Overnight Financing Rate )အရ လေးဒသမနှစ်ရာခိုင်နှုန်းမှာရှိနေပြီး စုစုပေါင်းချေးငှါးခတန်ဖိုးကိုထည့်ပေါင်းပါက PBC အတွက် အတိုးနှုန်းတန်ဖိုးမှာ ခြောက်ရာခိုင်နှုန်းရှိမှာဖြစ်ပါတယ်။
အဲဒီခွောကျရာခိုငျနှုနျးကိုဘငျ်ဂလားဒေ့ရှ်က လက်မခံနိုင်ပါ။
လက်ရှိဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်းကိုးခုအတ က် တရုတ်က အမေရိကန်ဒေါ်လာ လေးဒသမသုညခြောက်ဘီလီယံကို ချေးယူရာမှာဘင်္ဂလားဒေရှ်စီးပွားရေးဆက်ဆံမှုဌာနရဲ့ချေးငွေအစီအစဉ်ထဲမှာရှိနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။
တရုတ်ဆီက ချေးငွေနဲ့ဆောင်ရွက်မယ့် စီမံကိန်းတွေမှာ စစ်တကောင်းရှိတရုတ်စီးပွားရေးနဲ့စက်မှုဇုန်ဆိုင်ရာအခြေခံအ ဆောက်အအုံတွေကိုပံ့ပိုးတာတဲ့စီမံကိ န်းက ထင်သာမြင်သာအရှိဆုံးဖြစ်ပါတ ယ်။
အဲဒီစီမံကိန်းအပြင်မောင်းလ(Mongla) ဆိပ်ကမ်းအဆင့်မြင့်တင်ရေး၊ဒီဂျစ်တ ယ်စနစ်အဆင့်မြင့်တင်ရေး၊ဆက်သွယ်ရေးကွန်ရက်တယ်လီတော့ဖိုးဂျီ(4G)ကို နိုင်ငံလွမ်းခြုံမှုနဲ့ဒါကာရဲ့ရေဝပ်ဧရိယာအတွက်ရေနုတ်မြောင်းစနစ်တည်ဆောက်ရေးစီမံကိန်းတွေလည်း ပါဝင်ပါတ ယ်။
